پاکستان، نزدیکترین متحد طالبان که از زمان شکلگیری این گروه از حامیان سرسخت آن قلمداد شده است، از بهرسمیت شاختن «رژیم استبدادی و پشتونمحور طالبان» خودداری میکند. آصفعلی درانی، فرستاده ویژه دولت پاکستان در امور افغانستان، طی گفتوگویی با مجله پاکستانی «دیفینس ژورنال» تاکید کرد که دولت پاکستان به تنهایی برای بهرسمیت شناختن طالبان اقدام نمیکند و این کار زمانی بهطور جمعی و با شرکت دولتهای منطقه صورت خواهد گرفت که «همه چیز بهتر و محیط مساعد ایجاد شود».
شورای امنیت سازمان ملل متحد در اوایل ژوئن با انتشار گزارشی در مورد افغانستان گفت طالبان با اتخاذ سیاستهای استبدادی، پشتونمحور و مبتنی بر حذف، به رویکردی که در دهه ۹۰ در پیش گرفته بود بازگشتهاند. براساس این گزارش، اکثریت غالب افرادی که در مسندهای مهم رژیم طالبان حضور دارند از قوم پشتوناند و هیچ فردی خارج از این گروه در مناصب مهم دولتی جذب نشده است.
اکنون که حدود دو سال از تشکیل دومین حکومت طالبان در افغانستان میگذرد، حتی دولتهای همسو و حامی این گروه هم که در بازگرداندن آنان به قدرت سهم داشتند، از بهرسمیت شناختن این رژیم بهعنوان دولت رسمی افغانستان خودداری کردهاند. در میان دولتهای همسو و حامی طالبان در منطقه، نام پاکستان بیشتر از همه دیده میشود.
در زمان شکلگیری گروه طالبان در ۱۹۹۵ میلادی و در حالی که افغانستان درگیر جنگ داخلی بود، دولت وقت پاکستان، نخستین دولتی بود که به کمک ملا عمر، بنیانگذار طالبان، شتافت و با مهیا کردن حمایتهای نظامی و مالی، به چیره شدن طالبان بر افغانستان کمک کرد. هرچند هرج و مرج در افغانستان، ویرانی گسترده کابل در اثر درگیری میان احزاب جهادی و بیزاری مردم از آن وضعیت، به پیشروی طالبان به سمت کابل کمک کرد، اما حمایت همهجانبه پاکستان از طالبان بهعنوان یک گروه پشتونمحور، عامل اساسی تشکیل حکومتی به نام «امارت اسلامی افغانستان» دانسته میشود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سلطه پنج ساله طالبان بر بخشهایی از افغانستان از سال ۱۹۹۶ تا اواخر ۲۰۰۱، تنها از طرف چند کشور از جمله پاکستان بهرسمیت شناخته شد. با فروپاشی رژیم طالبان در اواخر ۲۰۰۱، سران این گروه به پاکستان پناه بردند و تحت پوششهای امنیتی سازمان اطلاعات نظامی (آیاسآی) پاکستان، به سازماندهی حملهها در داخل افغانستان برای بازگشت به قدرت اقدام کردند.
هرچند دولت پاکستان هیچگاه حمایت مستقیم از شورش طالبان را تایید نکرد، اما گزارشهای سازمانهای امنیتی جهان از جمله گزارشهای متعددی که از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد منتشر شدند، به وضوح نشان میدهند که بخشهای قبایلی پاکستان از جمله ایالت خیبرپختونخواه و منطقه وزیرستان شمالی، سالها پناهگاه و پایگاه طالبان افغان بوده است. مدارس دینی پاکستان از جمله دارالعلوم حقانیه، سالها بهعنوان مرکز سربازگیری و ذخیره نیروی طالبان عمل کرده است. در اواخر سال ۲۰۰۱ و در جریان حمله نظامی آمریکا به افغانستان که به سقوط رژیم طالبان انجامید، هزاران طلبه افغان و پاکستانی، از مدارس دینی پاکستان به افغانستان سرازیر شدند تا برای بقای «امارت اسلامی افغانستان» بجنگند.
وجود پناهگاههای امن طالبان در خاک پاکستان، به این گروه فرصت داد تا پس از ۲۰ سال حضور نظامی ناتو به رهبری آمریکا در افغانستان، آنان دوباره به قدرت بازگردند. طی دو سال گذشته و با وجود تحریمهای وضعشده علیه رهبران طالبان که آنان را از سفر به خارج از افغانستان منع میکند، پاکستان تنها کشوری بوده است که رهبران طالبان بدون مشکل به آن سفر کردهاند. دیپلماتهای پاکستان در سازمانهای بینالمللی، در دو سال گذشته پیوسته تلاش کردهاند تا جای طالبان را در نشستهایی که در ارتباط با افغانستان برگزار میشوند، خالی نگذارند. منیر اکرم، سفیر پاکستان در سازمان ملل در نیویورک، به صورت پیوسته از مواضع طالبان در سازمان ملل دفاع میکند. با این وجود، دولت پاکستان هنوز برای بهرسمیت شناختن طالبان اقدامی نکرده است.
سخنان جدید آصفعلی درانی، نشان میدهد که دولت پاکستان اعتمادی به آنچه رهبران طالبان در مورد «تکمیل شرایط به رسمیت شناخته شدن از طرف جهان» میگویند، باور ندارد. مولوی امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، بارها مدعی شده است که رژیم این گروه نماینده تمامی اقوام افغانستان است و چیز دیگری باقی نمانده است تا برای بهرسمیت شناخته شدن خود انجام دهند. رهبران طالبان بارها از مقامهای سازمان ملل متحد خواستهاند که کرسی افغانستان در این سازمان را به نماینده آنان واگذار کنند و همچنین رژیم این گروه را به رسمیت بشناسند. سازمان ملل متحد و شماری از دولتهای جهان، بارها گفتهاند که رعایت حقوق بشر، خودداری از نقض حقوق زنان، تشکیل دولت فراگیر با حضور نمایندگان همه اقوام و متعهد ماندن به معاهدات بینالمللی امضاشده از طرف دولتهای پیشین افغانستان، از جمله شرایطیاند که ممکن است به بهرسمیت شناخته شدن رژیم طالبان کمک کنند. هرچند آمنه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد، چندی پیش در اظهاراتی گفت سازمان ملل در نشست ماه آوریل در دوحه در مورد به رسمیت شناختن طالبان بحث میکند، اما بعدتر این اظهارات، از طرف سخنگویان سازمان ملل متحد رد شد.
سهشنبه گذشته، سراجالدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و وزیر داخله (کشور) طالبان، در سخنانی گفت نپذیرفتن درخواستهای کشورهای جهان از طرف طالبان باعث شده است تا رژیم این گروه بهرسمیت شناخته نشود.
از سوی دیگر، رزا اوتنبایوا، رئیس هیئت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، در گزارشی که در اواسط ژوئن به شورای امنیت ارائه کرد رژیم طالبان را پشتونمحور و مردانه توصیف کرد و گفت فرامین صادرشده از طرف طالبان، زنان افغانستان را از صحنه فعالیتهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حذف کرده است. ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای امنیت در امور افغانستان، شمار فرمانهای صادرشده از طرف طالبان علیه زنان و مردان در افغانستان را، بیش از ۵۰ فرمان گزارش داد و گفت این فرمانها فضای اختناق و خفقان را در افغانستان ایجاد کرده است.
به نظر میرسد طالبان در آستانه دوسالگی سلطه بر افغانستان، از بهرسمیت شناخته شدن بهعنوان دولت رسمی افغانستان ناامید شدهاند. پیش از این، ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان، و ملا محمد حسن آخوند، نخستوزیر این گروه، از دولتهای اسلامی جهان خواسته بودند که رژیم این گروه را به رسمیت بشناسند. برخی دولتهای اسلامی نیز به وضوح به طالبان گفتند شرایط آنان برای بهرسمیت شناختن این گروه بهعنوان دولت رسمی افغانستان، همان شرایطی است که سازمان ملل متحد مطرح کرده است.
با این حال، خودداری پاکستان بهعنوان دولت حامی و همسو با طالبان از بهرسمیت شناختن رژیم استبدادی این گروه، نشان میدهد که روایت زلمی خلیلزاد و برخی دیپلماتهای پاکستانی در مورد اینکه «طالبان کنونی طالبان، دهه ۹۰ نیستند و تغییر کردهاند»، غلط بوده است. طی نزدیک به دوسال گذشته، نه طالبان از مواضع سختگیرانه و افراطی خود در مسئله حقوق بشر و حقوق زنان گذشتند و نه دولتهای همسو با این گروه از جمله پاکستان، چین، جمهوری اسلامی ایران و قطر برای بهرسمیت شناختن آنها اقدامی کردهاند.